Εμβολιασμός είναι η μεταφορά πολύ νεαρών προνυμφών από εργατικά κελιά (κυψέλη πουέχει επιλεγμένη βασίλισσα) σε τεχνητά βασιλικά κελιά. Η μεταφορά αυτή γίνεται με λεπτό πινέλο ζωγραφικής ή με βελόνα ειδικά κατασκευασμένη για το σκοπό αυτό, έτσι ώστε να μην τραυματίζεται η νεαρή προνύμφη.Ο εμβολιασμός πρέπει να γίνεται σε περιβάλλον με κατάλληλη θερμοκρασία και υγρασία. Η θερμοκρασία να κυμαίνεται από 20 έως 34 οC, και η σχετική υγρασία να είναι τουλάχιστον 60%.
1ος Τρόπος: Υγρός εμβολιασμός
Στον υγρό εμβολιασμό, προηγείται η τοποθέτηση μιας σταγόνας βασιλικού πολτού στον πυθμένα του κελιού πριν την εναποθέτηση της προνύμφης. Αν ο βασιλικός πολτός είναι πηχτός, τότε αραιώνεται με χλιαρό νερό. Χρειάζεται προσοχή κατά τον εμβολιασμό, ώστε να μη βυθιστεί η προνύμφη μέσα στον πολτό, αλλά να επιπλεύσει. Το βύθισμα της προνύμφης θα έχει σαν αποτέλεσμα το πνίξιμό της.
2ος Τρόπος: Ξηρός εμβολιασμός
Ο ξηρός εμβολιασμός είναι αυτός που εφαρμόζεται περισσότερο από τους μελισσοκόμους, διότι είναι ο πιο σύντομος. Σε αυτού του είδους τον εμβολιασμό, η προνύμφη μεταφέρεται στο κελί χωρίς την προσθήκη βασιλικού πολτού. Παρ΄ όλα αυτά θεωρείται ότι η μικρή ποσότητα βασιλικού πολτού που μεταφέρεται μαζί με την προνύμφη είναι αρκετή για να μπορέσει ο μελισσοκόμος να την μεταφέρει χωρίς τραυματισμό. Ακόμα, ένας έμπειρος μελισσοκόμος είναι ικανός να εμβολιάσει πολλά κελιά σε σύντομο χρονικό διάστημα.
3ος Τρόπος: Διπλός εμβολιασμός
Ο διπλός εμβολιασμός δεν χρησιμοποιείται ιδιαίτερα πλέον, διότι αποτελεί μια εξαιρετική χρονοβόρα μέθοδο, από την οποία τα αποτελέσματα της είναι αμφίβολα. Αξιόλογα αποτελέσματα προκύπτουν και χωρίς την χρήση αυτού του συστήματος. Ο όρος διπλός εμβολιασμός, λοιπόν, αναφέρεται στην αντικατάσταση της προνύμφης, που έχει ήδη μεταφερθεί στο κελί, μετά από 24 ώρες. Σκοπός αυτής της τακτικής είναι οι δεύτερες προνύμφες να τραφούν πολύ περισσότερο από τις πρώτες και να παραχθούν καλύτερες βασίλισσες.
Η διαδικασία εκτροφής βασιλισσών με την μέθοδο του εμβολιασμού απαιτεί ένα πρόγραμμα εργασιών που πρέπει να γίνουν σε καθορισμένο χρόνο.
Ποιόν εμβολιασμό όμως να επιλέξει κάποιος ;
Στην Ελλάδα οι περισσότεροι μελισσοκόμοι χρησιμοποιούν κυρίως τους δύο πρώτους τρόπους εμβολιασμού, δηλαδή τον ξηρό και τον υγρό. Το μεγαλύτερο ποσοστό βασιλισσών που παράγονται σε ένα μελισσοκομείο είναι συνήθως κατά την περίοδο της άνοιξης που η ανθοφορία είναι πλούσια και οι συνθήκες ιδανικές, με μεγάλη εισροή νέκταρος αλλά και πολυανθικής γύρης με διάφορα ποσοστά πρωτεϊνών, ενζύμων, αμινοξέων, βιταμινών, υδατανθράκων, ανόργανων στοιχείων κ.α
Την άνοιξη οι κλιματικές συνθήκες μεταβάλλονται συχνά και η υγρασία συνήθως είναι τις περισσότερες ημέρες αυξημένη, βέβαια αυτό εξαρτάται και από το μικροκλίμα της κάθε περιοχής.
Σε πειράματα που έγιναν από την ομάδα του MelissokomiaNet κατά την άνοιξη (Μάρτιος-Μάϊος 2019) διαπιστώσαμε ότι υπάρχουν μικρές διαφορές χρησιμοποιώντας τον υγρό αλλά και ξηρό εμβολιασμό σε ποσοστά υγρασίας περιβάλλοντος 60-70%. Επομένως προτείνουμε ανάλογα με την εμπειρία του κάθε μελισσοκόμου να δοκιμάσει ότι αυτόν τον βολεύει και να πειραματιστεί με διαφορετικούς τρόπους εμβολιασμού ώστε να καταλήξει σε αυτόν που θα του δώσει τα μεγαλύτερα ποσοστά στον τόπο που βρίσκεται. Βέβαια οι παράγοντες που επιδρούν επάνω στα ποσοστά επιτυχίας είναι αρκετοί και όχι μόνο η υγρασία.
Τέλος, παραθέτουμε τα αποτελέσματα πειράματος που πραγματοποιήθηκε στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών κατά την μεταπτυχιακή διατριβή της Χ.Μπλαχάβα σχετικά με τα ποσοστά αποδοχής διαφορετικών τύπων κελιών κατά τον υγρό και ξηρό εμβολιασμό.
Σε πείραμα που πραγματοποιήθηκε μεταξύ 23 Ιουνίου έως και 20 Ιουλίου 2018 στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών μελετήθηκε το ποσοστό αποδοχής μεταξύ τεσσάρων διαφορετικών τύπων Κελιών όπως Αμερικάνικα, Αριστέας, Παντελάκης και Κέρινα, σε δύο μορφές εμβολιασμού, υγρό και ξηρό, για την παραγωγή βασιλικού πολτού.
Τα κελιά Αριστέας παρουσίασαν σημαντικά μεγαλύτερα ποσοστά στον υγρό εμβολιασμό και ελάχιστα μηδενικά ποσοστά στον ξηρό εμβολιασμό. Στον υγρό εμβολιασμό, τα ποσοστά αποδοχής ήταν πολύ πιο υψηλά και ήταν επίσης πολύ σημαντικό ότι υπήρξε αποδοχή των διαφόρων κελιών κάθε φορά. Τα κελιά Παντελάκης είχαν πολύ μεγάλα ποσοστά αποδοχής στον υγρό εμβολιασμό και ήταν επίσης αποδεκτά κάθε φορά. Δεν συνέβη όμως το ίδιο με τον ξηρό εμβολιασμό που είχε πολύ μικρότερα ποσοστά επιτυχίας και ειδικά στις ημερομηνίες του Ιουλίου πολλές φορές τα αποτελέσματα ήταν μηδενικά σε συνδυασμό που την ίδια περίοδο τα αποτελέσματα του υγρού ήταν αρκετά υψηλά. Τα Αμερικάνικα κελιά εμφάνισαν ποσοστά επιτυχίας τόσο στον ξηρό όσο και στον υγρό εμβολιασμό. Παρά τις μεγάλες αποκλίσεις, από τις κοινές ημερομηνίες επιβεβαιώνεται ότι γενικά είναι αποδεκτά. Επιπρόσθετα, τα κέρινα κελιά είχαν τα μικρότερα ποσοστά αποδοχής στον υγρό και μηδενικά στον ξηρό, γεγονός που μπορεί να οφείλεται στο ότι στις συγκεκριμένες συνθήκες πειραματισμού δεν ήταν τόσο αποδεκτά και στην αποτυχία του καλουπιού.
Γενικά αποδείχθηκε ότι ο υγρός εμβολιασμός αποδίδει καλύτερα την συγκεκριμένη περίοδο συγκριτικά με τον ξηρό.
Σε ένα άλλο πείραμα που πραγματοποιήθηκε από τους Adgab et al. το 2018 υπό τυπικές ξηρές περιβαλλοντικές συνθήκες, μελετήθηκε ο ρυθμός μεταβολής της αποδοχής σε διαφορετικά μεγέθη κυπέλλων με υγρό και ξηρό εμβολιασμό. Όπως αναφέρεται σε συνθήκες Σαουδικής Αραβίας, που η θερμοκρασία είναι υψηλή και η σχετική υγρασία χαμηλή ο υγρός εμβολιασμός συμβάλλει πολύ καλύτερα στην αποδοχή των προνυμφών, διότι πιθανότατα δεν αποξηραίνεται η προνύμφη.
Επιμέλεια: MelissokomiaNet
