Υπάρχει πράγματι τρόπος να ξεκινήσουμε από ένα μελίσσι και μέσα στην άνοιξη να δημιουργήσουμε από αυτό έναν ολόκληρο «στόλο» από παραφυάδες? Η απάντηση είναι κατηγορηματική. Ναι υπάρχει! Ιδιαίτερα για τους νέους μελισσοκόμου, αυτό που περιγράφουμε στη συνέχεια, είναι ο ιδανικός τρόπος αύξησης της δύναμης του μελισσοκομείου τους και, κατά τη γνώμη μας, θα πρέπει να τον λάβουν σοβαρά υπ όψη τους.
Πρόκειται για την εκμετάλλευση μιας κυψέλης οριζόντιου τύπου ανάπτυξης, που την εξέλιξαν Γάλλοι μελισσοκόμοι - ειδικά για μεγάλη παραγωγή παραφυάδων - και για το λόγο αυτό της έδωσαν και την πολύ πετυχημένη ονομασία «Κυψέλη Φυτώριο».
Πριν όμως να προχωρήσουμε στην περιγραφή αυτής της κυψέλης και στο τρόπο χρήσης της, θεωρούμε απαραίτητο να γράψουμε δυο λόγια για τις κυψέλες οριζόντιας ανάπτυξης, στις οποίες ανήκει και η Κυψέλη Φυτώριο.
Η κυψέλη αυτού του τύπου - αν και έχει πολλές εφαρμογές - στη χώρα μας δεν χρησιμοποιείται σχεδόν καθόλου, σε αντίθεση με κάποιες άλλες χώρες, όπου είναι περισσότερο διαδεδομένη.
Όπως υπονοεί και το όνομά της, το μελίσσι αναπτύσσεται οριζόντια, με τη χρήση πολλών πλαισίων που τοποθετούνται το ένα δίπλα στο άλλο, δίνοντας στην κυψέλη αυτή ένα μακρόστενο σχήμα.
Πριν την επινόηση της σύγχρονης στάνταρ κυψέλης από τον Langstroth, η μελισσοκομία στηριζόταν σε κυψέλες που είχαν οριζόντια ανάπτυξη. Η νέα όμως κυψέλη με τα πολλά πατώματα και την κάθετη ανάπτυξη, εκτόπισε τις παλιές οριζόντιες, προσφέροντας περισσότερα πλεονεκτήματα και ευκολίες.
Παρ όλα αυτά, λίγα χρόνια αργότερα, ο Γάλλος μελισσοκόμος George Layens, επινόησε και εφάρμοσε μια «σύγχρονη» εκδοχή της κυψέλης οριζόντιας ανάπτυξης που, παραδόξως, έγινε περισσότερο δημοφιλής στην Ισπανία, όπου χρησιμοποιείται ευρέως και σήμερα, και λιγότερο στην ίδια του τη χώρα, τη Γαλλία.
Η κυψέλη αυτή μπορεί να έχει έως και 40 πλαίσια στη σειρά, με διαστάσεις 31Χ37 εκατ. ύψος.
Η ιδέα του Layens ήταν πως κάνοντας τα πλαίσια υπερτεράγωνα (δηλαδή με ύψος μεγαλύτερο από το πλάτος τους), θα πλεονεκτούσε έναντι των πλαισίων που έπαιρνε η κυψέλη Langstroth που είχαν διαστάσεις45Χ23 εκατ. ύψος, αφού η δική του κυψέλη δεν θα χρειαζόταν πατώματα!
Η κυψέλη όμως αυτή έχει πολλά ακόμα πλεονεκτήματα, σύμφωνα με όσους την χρησιμοποιούν, όπως ότι προλαμβάνει τη σμηνουργία, ότι συντελεί στην ομαλότερη ανάπτυξη του γόνου, ότι δεν χρειάζεται συνεχή παρακολούθηση, ότι είναι πιο βολική για τον μελισσοκόμο που δεν θα χρειάζεται να σηκώνει πατώματα και ορόφους, και τέλος ότι η χρήση της έχει πολλαπλές εφαρμογές, ανάλογα με τον τρόπο που θα γίνει ο χωρισμός των πλαισίων εσωτερικά.
Παρ όλα αυτά, αυτός ο τύπος της κυψέλης έχει και τρία βασικά μειονεκτήματα.
Πρώτον, ότι δεν είναι τόσο βολική στις μετακινήσεις, δεύτερον ότι στα πλαίσια πάνω υπάρχει και γόνος και μέλι και τρίτον, ότι οποιαδήποτε φαρμακευτική επέμβαση γίνει στα μελίσσια για την βαρρόα, επιμολύνει μοιραία και το μέλι, αφού γόνος και μέλια βρίσκονται ανακατεμένα στον ίδιο χώρο.
Εκτός όμως από αυτόν τον τύπο κυψέλης οριζόντιας ανάπτυξης, εξελίχθησαν και πολλές άλλες παραλλαγές της, που είτε έχουν πλαίσια διαφορετικών διαστάσεων, είτε έχουν περισσότερο ή μικρότερο αριθμό πλαισίων.
Μια παραλλαγή της κυψέλης αυτής είναι φυσικά και η χρησιμοποίηση των πλαισίων που χρησιμοποιούμε σήμερα για τις στάνταρ κυψέλες. Με αυτή την επιλογή δεν αλλάζουμε τον εξοπλισμό που ήδη έχουμε (πλαίσια και μελιτοεξαγωγέα) και εκείνο που πρέπει να κάνουμε, είναι μόνο να κατασκευάσουμε τα σώματα των μακρόστενων αυτών κυψελών.
Εξ άλλου, όπως ήδη προαναφέραμε, η χρήση αυτής της κυψέλης μπορεί να πάρει πολλές μορφές, ανάλογα με τον αριθμό των κάθετων διαφραγμάτων που θα χρησιμοποιήσουμε και τον τρόπο κατασκευής τους, αν δηλαδή θα είναι μελισσοστεγανά ή θα είναι διάτρητα (κάθετο βασιλικό διάφραγμα).
Έτσι μπορεί να γίνει ένα εξαιρετικό εργαλείο για βασιλοτροφία ή για μια κυψέλη με δυο βασίλισσες και έναν μελιτοθάλαμο στη μέση που δίνει μεγάλες σοδιές ή και ακόμα ένα αποδοτικό φυτώριο παραφυάδων!
Να λοιπόν που έπειτα από όλα αυτά τα απαραίτητα προκαταρκτικά, φτάσαμε και στο επίμαχο θέμα μας.
Η κυψέλη φυτώριο είναι μια παραλλαγή της κυψέλης Layens, όπως ήδη αναφέραμε, και επινοήθηκε και εξελίχθηκε από Γάλλους μελισσοκόμους, ειδικά για την γρήγορη και μεγάλη παραγωγή παραφυάδων.
Είναι κατασκευασμένη με τρόπο που να μπορεί να χωρίζεται εσωτερικά σε πολλά μικρά διαμερίσματα των τριών πλαισίων με τη χρήση μελισσοστεγανών χωρισμάτων. Το κάθε ένα από αυτά τα διαμερίσματα πρέπει να έχει τη δική του ξεχωριστή και διακριτή είσοδο, που να είναι απομονωμένη εντελώς από τις πλαϊνές εισόδους των άλλων διαμερισμάτων.
Το τονίζουμε αυτό, γιατί αποτελεί, μαζί με την απόλυτη μελισσοστεγανότητα των μικρών αυτών διαμερισμάτων, την απαραίτητη προϋπόθεση για να έχει επιτυχία αυτή μας η προσπάθεια. Αν υπάρχει ακόμα και ένα μικρό άνοιγμα μεταξύ πλαϊνών διαμερισμάτων, που να επιτρέπει στις μέλισσες να επικοινωνούν, τότε η παραφυάδες αυτές θα αστοχήσουν. Αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να έχουμε κατασκευάσει και μελισσοστεγανά εσωτερικά καπάκια που να σφραγίζουν το κάθε ένα διαμέρισμα ξεχωριστά.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή και ας προσπαθήσουμε να τα βάλουμε σε μια σειρά.
Κατ αρχάς επιλέγουμε τον αριθμό των διαμερισμάτων που επιθυμούμαι να κάνουμε. Ας υποθέσουμε πως θέλουμε να κάνουμε δέκα διαμερίσματα των τριών πλαισίων.
Αυτό σημαίνει πως πρέπει να φτιάξουμε μια οριζόντια κυψέλη με πλάτος και ύψος όπως της στάνταρ, αλλά με εσωτερικό μήκος τρεις φορές μεγαλύτερο και «λίγο ακόμα», για να χωρέσει τα 30 πλαίσια (10Χ3). Το «λίγο ακόμα», σημαίνει περίπου άλλα 55 χιλιοστά, για να χωρέσουν και τα 9 κάθετα διαφράγματα των 6 χιλιοστών πάχους το καθένα (6Χ9=54), προκειμένου να δημιουργηθούν τα 10 μικρά μας διαμερίσματα!
Είναι αυτονόητο πως παράλληλα δημιουργούμε και 10 ξεχωριστές εισόδους με τις προδιαγραφές που αναφέρουμε πιο πάνω. Δηλαδή τελείως προφυλαγμένη η μια από την άλλη!
Νωρίς την άνοιξη, μεταγγίζουμε ένα δυνατό μας μελίσσι, για παράδειγμα με εννέα πλαίσια, με διαλεχτή βασίλισσα, στη μια πλευρά της κυψέλης φυτώριο από την οποία έχουμε αφαιρέσει τα εσωτερικά διαφράγματα. Στη συνέχεια περιορίζουμε εσωτερικά το χώρο της κυψέλης, κάνοντας χρήση ενός από τα διαφράγματα αυτά, ανάλογα με το μέγεθος του μελισσιού μας – στο παράδειγμα μας καταλαμβάνει τρία διαμερίσματα.
Αφήνουμε ανοιχτές μόνο τις εισόδους που επικοινωνούν με αυτό το τμήμα της κυψέλης – στο παράδειγμα μας μόνο τις τρεις.
Αρχίζουμε να τροφοδοτούμε εντατικά το μελίσσι μας αυτό, προσθέτοντας κάθε 4-5 μέρες και από ένα πλαίσιο κτισμένο, κατά προτίμηση. Στόχος μας είναι μέχρι τις αρχές - μέσα του Απρίλη το μελίσσι μας αυτό να έχει δυναμώσει πολύ και να έχει πάνω από 12-14 πλαίσια γόνου και πάνω από 20-25 πλαίσια πληθυσμό. Παράλληλα δίνουμε συνεχώς περισσότερο χώρο στο μελίσσι, μετακινόντας το κάθετο διαφράγμα.
Αν λόγω δυσμενών συνθηκών - καιρικών, για παράδειγμα - δεν έχει συμβεί αυτό, τότε μεταφέρουμε σε αυτό το μελίσσι γόνους και πληθυσμούς από άλλα μελίσσια μας.
Βρίσκουμε την μάνα, την απομονώνουμε στο ένα μέρος της κυψέλης με ένα πλαίσιο γόνου, ένα μέλι και ένα άδειο πλαίσιο. Δηλαδή σε ένα από τα 10 διαμερίσματα.
Η απομόνωση αυτή γίνεται με ένα από τα κάθετα διαφράγματα στα πλάγια, ενώ από την πάνω μεριά βάζουμε ένα βασιλικό διάφραγμα.
Στον υπόλοιπο χώρο της κυψέλης μας, που τώρα θα αποτελείται από 9 μικρά διαμερίσματα με 27 πλαίσια, αναπτύσσουμε το ορφανό μέρος του μελισσιού μας. Ανοίγουμε όλες τις πόρτες της κυψέλης φυτώριο.
Λόγω της επικοινωνίας που θα έχουν οι μέλισσες μεταξύ των δυο διαμερισμάτων, από το βασιλικό διάφραγμα, οι ορφανές θα δημιουργήσουν ωραιότατα βασιλικά κελιά αντικατάστασης που θεωρούνται τα καλύτερα. Δεδομένου δε ότι θα προέρχονται από μια καλή μάνα, όπως είπαμε πιο πάνω, οι βασίλισσες που θα προκύψουν από όλη αυτή την διαδικασία θα έχουν όλες τις προϋπόθεσης να είναι άριστης ποιότητας.
Συνεχίζουμε την εντατική τροφοδοσία του μελισσιού, ανάλογα πάντα με τις συνθήκες και σε δέκα περίπου μέρες μοιράζουμε συμμετρικά – όσο γίνεται - τα 27 πλαίσια που έχουμε, σε 9 ομάδες των τριών πλαισίων, κάθε μια από τις οποίες θα πρέπει να περιλαμβάνει ένα τουλάχιστον πλαίσια με γόνο, πάνω στα οποία να υπάρχουν δυο τουλάχιστον βασιλικά κελιά.
Απομονώνουμε με απόλυτη μελισσοστεγανότητα και από τα πλάγια και από πάνω, και τα 10 διαμερίσματα μεταξύ τους – αφαιρούμε το βασιλικό διάφραγμα που είχαμε βάλει πάνω από το διαμέρισμα της μάνας - και περιμένουμε να βγουν οι νέες βασίλισσες και να γονιμοποιηθούν.
Αφήνουμε τις νέες βασίλισσες να ξεκινήσουν τις γέννες τους και όταν το κρίνουμε σκόπιμο, μεταφέρουμε τις εννέα παραφυάδες σε χωριστές κυψέλες και ξεκινάμε από την αρχή με την αρχική μάνα για έναν νέο κύκλο δημιουργίας παραφυάδων, αφού ακόμα ο καιρός μας το επιτρέπει, ακολουθώντας και πάλι τα ίδια βήματα ενεργειών και κυρίως την εντατική τροφοδοσία.
Κλείνοντας, θα πρέπει να τονίσουμε και πάλι, πως η επιτυχία ή όχι αυτού όλου του εγχειρήματος εξαρτάται απόλυτα από την μελισσοστεγανότητα των 10 διαμερισμάτων και από την «ανεξαρτησία» των εισόδων τους! Αυτό το τελευταίο είναι καθοριστικής σημασίας για τις βασίλισσες που θα βγουν έξω για να γονιμοποιηθούν. Επειδή η μια είσοδος είναι δίπλα στην άλλη, ο κίνδυνος να μπερδευτούν και να μπουν σε λάθος διαμέρισμα είναι μεγάλος.
Για τον λόγο αυτό τοποθετούμε ψηλά παραπέτα (δέκα εκατοστά ύψους, τουλάχιστον) δεξιά και αριστερά από την κάθε είσοδο και βάζουμε σε όλες τους διαφορετική σήμανση με κινητά σήματα, παίζοντας με χρώματα και σχήματα που αντιλαμβάνονται οι μέλισσες!
Tags
Παραφυαδες
