Η επιλογή του κατάλληλου γεωργικού ελκυστήρα για μια γεωργική εκμετάλλευση αποτελεί σίγουρα μια κρίσιμη και καθοριστική απόφαση, που επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό την οικονομική βιωσιμότητα της εκμετάλλευσης. Για τις ελληνικές συνθήκες, με τον μικρό σχετικά κλήρο των εκμεταλλεύσεων, τα τρακτέρ αντιπροσωπεύουν το 15%-25% των συνολικών δαπανών λειτουργίας (όταν λάβουμε υπόψη και το κόστος χρήσης γης). Αν θεωρήσουμε τη γη ιδιόκτητη, το μερίδιο για τα τρακτέρ γίνεται ακόμα μεγαλύτερο. Είναι, λοιπόν, προφανές ότι η επιλογή θα πρέπει να γίνεται με σύνεση, στηριζόμενη σε μια σειρά από αντικειμενικά κριτήρια, τα οποία ο υποψήφιος αγοραστής θα πρέπει να καταγράψει και να μελετήσει όσο πιο αναλυτικά γίνεται.
 |
| Ο δεκάλογος της έξυπνης επιλογής τρακτέρ |
Ας δούμε εν συντομία τα κυριότερα από αυτά.
1. Τύπος καλλιέργειας
Είναι το πρώτο και σίγουρα το βασικότερο κριτήριο. Ο τύπος των καλλιεργειών για τις οποίες προορίζεται ο γεωργικός ελκυστήρας καθορίζει ουσιαστικά και τον τύπο του ελκυστήρα.
Υπάρχουν διάφορες κατηγορίες ελκυστήρων, όπως γενικής χρήσης, γραμμικών καλλιεργειών, δενδρωδών καλλιεργειών, ελκυστήρες αποθηκών κ.ά. Η κάθε κατηγορία έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που καθιστούν τον ελκυστήρα καταλληλότερο για ορισμένες εργασίες και ορισμένες συνθήκες.
Οι δενδροκομικοί ελκυστήρες, για παράδειγμα, διαθέτουν στενό εύρος τροχών, ευελιξία στις στροφές, ομαλή μορφή και σχήμα για να μην μπλέκονται στα κλαδιά κ.ά. Στην περίπτωση που ένας ελκυστήρας καλείται να εξυπηρετήσει διαφορετικούς τύπους καλλιεργειών, θα πρέπει να εξεταστεί η δυνατότητα χρήσης ενός ελκυστήρα γενικής χρήσης, θυσιάζοντας ενδεχομένως κάποιες από τις επιπλέον δυνατότητες της ειδικής κατηγορίας.
2. Ισχύς του ελκυστήρα
Θα πρέπει κατ’ αρχάς να ξεκαθαρίσουµε για τι είδους ισχύ µιλάµε. Για «ισχύ κινητήρα» ή
«διαθέσιµη ισχύ στο PTO». Πολλοί κατασκευαστές αναφέρουν και τα δύο. Αυτή που µας ενδιαφέρει είναι η ισχύς στο PTO, διότι σχετίζεται πιο άµεσα µε τις ανάγκες των µηχανηµάτων. Γενικά, η ισχύς στο PTO είναι 10%-15% µικρότερη της ισχύος του κινητήρα. Για την εκτίµηση της ισχύος θα πρέπει να γίνει καταγραφή όλων των εργασιών και των παρελκόµενων µηχανηµάτων που εµπλέκονται σε αυτές. Χρειάζεται επίσης να γνωρίζουµε τις εκτάσεις που αυτές αφορούν και το πλήθος των επεµβάσεων που γίνονται µέσα σε ένα έτος. Από εκεί και έπειτα, υπάρχουν δύο προσεγγίσεις.
● Αν σκοπεύουµε να χρησιµοποιήσουµε τον ελκυστήρα µε τα υφιστάµενα παρελκόµενα, επιλέγουµε ισχύ ελκυστήρα που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των πλέον απαιτητικών από αυτά.
● Αν σκοπεύουµε να επενδύσουµε παράλληλα και σε παρελκόµενα µηχανήµατα, επιλέγουµε ισχύ ελκυστήρα που να εξασφαλίζει την έγκαιρη διεκπεραίωση όλων των εργασιών µέσα στα χρονικά περιθώρια που εµείς θέτουµε.
Αφού επιλεγεί η ισχύς του ελκυστήρα, επιλέγουµε και µέγεθος παρελκόµενων που να συναρµόζουν µε την ισχύ. Η δεύτερη περίπτωση είναι η πλέον ορθή, προϋποθέτει ωστόσο την ανανέωση µεγάλου µέρους του εξοπλισµού.
Στην πρώτη περίπτωση εγκυµονεί ο κίνδυνος η επιλογή των παρελκόµενων να µην έχει γίνει ορθά και συνεπώς να οδηγηθούµε σε µια εξίσου µη ορθή επιλογή µεγέθους ελκυστήρα. Εάν τα παρελκόµενα δεν είναι πολλά ή αφορούν µείζονες εργασίες, µπορούµε να εξετάσουµε το ενδεχόµενο να τα παραβλέψουµε, διερευνώντας παράλληλα τη δυνατότητα εκτέλεσης των εργασιών µε άλλον τρόπο (π.χ. υποκατάσταση του οργώµατος µε µειωµένη κατεργασία ή ακατεργασία, µίσθωση της εργασίας κ.ά.). Η ισχύς του ελκυστήρα θα πρέπει να είναι 15%-20% µεγαλύτερη από αυτή που υπολογίσαµε, ώστε ο ελκυστήρας να µη λειτουργεί στο µέγιστο του φορτίου του, ακόµα και αν αυτός διαθέτει power boost. Το power boost επιτρέπει στον κινητήρα να αντεπεξέρχεται σε στιγµιαίες υπερφορτίσεις, αλλά όχι να λειτουργεί διαρκώς µε υπερφόρτιση. Ένα 10% επιπλέον µας επιτρέπει επίσης µια σχετική ασφάλεια.
Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να έχουµε κατά νου ότι το µέγεθος του ελκυστήρα είναι πολύ σηµαντικό, καθώς επηρεάζει όχι µόνο το κόστος αγοράς, αλλά και το κόστος λειτουργίας (κατανάλωση καυσίµου) και συντήρησης αυτού. Οι υπολογισµοί και οι παράµετροι που πολλές φορές πρέπει να ληφθούν υπόψη είναι σύνθετες και γι’ αυτό η βοήθεια ενός µελετητή κρίνεται απαραίτητη. Οι µελετητές θα πρέπει να προσέξουν πολύ τις παραµέτρους που θα χρησιµοποιήσουν όταν εφαρµόζουν την µέθοδο του αρίστου κόστους, διότι είναι πολύ εύκολο να καταλήξουν σε στρεβλά αποτελέσµατα. Μια πρώτη και σχετικά ασφαλή εικόνα µπορούµε να πάρουµε χρησιµοποιώντας τον αλγόριθµο TERES του ΥΠΑΑΤ
(www.metro121.gr/teres.zip ).
3. Εργονομία, άνεση και ασφάλεια
Οι κατασκευαστές γεωργικών ελκυστήρων σήμερα δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στην άνεση και στην προστασία του χειριστή. Καθίσματα και καμπίνες με προηγμένα συστήματα απόσβεσης των κραδασμών, εργονομικά σχεδιασμένα και κατάλληλα τοποθετημένα χειριστήρια, πολυχειριστήρια τύπου joystick, συστήματα αερισμού και κλιματισμού, εκτεταμένε Αποδοχή cookies
επιφάνειες που επιτρέπουν περιφερειακή ορατότητα, ισχυροί προβολείς LED για νυχτερινή εργασία κ.ά. καθιστούν την πολύωρη εργασία άνετη, προλαμβάνοντας σφάλματα εξαιτίας της κοπώσεως του χειριστή.
Σε ανοικτού τύπου ελκυστήρες (δίχως καμπίνα ασφαλείας), οι προστατευτικές διατάξεις ROPS είναι υποχρεωτικές και ασφαλώς δεν πρέπει να αφαιρούνται από τον χειριστή.
4. Προηγμένες τεχνολογίες
Οι αυτοματισμοί των λειτουργιών, τα συστήματα ευφυούς ελέγχου και η αμφίδρομη επικοινωνία με παρελκόμενα, αισθητήρες στο χωράφι και κεντρικό server είναι από τα σημεία αιχμής για τους σύγχρονους γεωργικούς ελκυστήρες. Πολλές από τις τεχνολογίες αυτές βρίσκονται ακόμα στο στάδιο της εξέλιξης, σίγουρα όμως η παρουσία ενός GPS, ενός συστήματος αυτόματης ή υποβοηθούμενης πλοήγησης, μιας πύλης επικοινωνίας ISOBUS, μιας οθόνης διεπαφής πολλαπλών λειτουργιών ενός ασύρματου δικτύου λήψης και μετάδοσης δεδομένων κ.ά. βρίσκουν ήδη ή θα βρουν σύντομα πολλαπλές χρήσεις σε εφαρμογές ευφυούς γεωργίας και γεωργίας ακριβείας.
Η παρουσία, επίσης, αισθητήρων πάνω στα διάφορα συστήματα των ελκυστήρων, επιβλέπουν την ομαλή τους λειτουργία και ενημερώνουν τον χειριστή, όταν κάτι αρχίζει να μη λειτουργεί σωστά προλαμβάνοντας σοβαρές βλάβες. Κρίνεται σκόπιμο, λοιπόν, ο υποψήφιος αγοραστής να σκεφτεί σοβαρά τις παραπάνω δυνατότητες ακόμη και αν πιστεύει ότι δεν τις χρειάζεται άμεσα.
5. Σύστημα μετάδοσης
Το σύστημα μετάδοσης παίζει καθοριστικό ρόλο στο πόσο αποτελεσματικά αποδίδεται η ισχύς του κινητήρα, αλλά και την ευκολία του χειριστή. Τα κλασικά μηχανικά κιβώτια προσφέρουν αξιοπιστία, είναι εύκολα στη συντήρηση, έχουν περιορισμένες απώλειες στη μετάδοση της ισχύος και χαμηλότερο κόστος, αλλά προϋποθέτουν την παρέμβαση του χειριστή για την αλλαγή σχέσεων. Αυτό είναι κουραστικό και επίπονο, όταν απαιτούνται συχνές αλλαγές ταχυτήτων. Βέβαια, οι σύγχρονοι γεωργικοί ελκυστήρες χρησιμοποιούν εξελιγμένα ηλεκτροϋδραυλικά συστήματα μετάδοσης (π.x. Powerspeed, Multispeed, Powershift), που προσφέρουν μεγάλο αριθμό ενδιάμεσων σχέσεων και επιτρέπουν την αλλαγή τους εν κινήσει, εύκολα, με το πάτημα ενός κουμπιού.
Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν τα πλήρως αυτοματοποιημένα συστήματα, όπως τα κιβώτια συνεχώς μεταβαλλόμενων σχέσεων (CVT) και τα υδροστατικά κιβώτια (HST) που χρησιμοποιούν ηλεκτρομηχανικούς και ηλεκτροϋδραυλικούς μηχανισμούς, οι οποίοι επιτρέπουν τη μεταβολή των σχέσεων ανάλογα με τις απαιτήσεις σε ισχύ και ροπή, δίχως να επεμβαίνει ο χειριστής.
Τα συστήματα αυτά είναι τα πλέον ξεκούραστα και εύκολα στη χρήση, επιτρέπουν γρήγορη αλλαγή της κατεύθυνσης, αλλαγή σχέσεων δίχως τη διακοπή της ροής της ισχύος και αξιοποιούν στο βέλτιστο τις δυνατότητες του κινητήρα, έχουν όμως υψηλότερο κόστος και επιδέχονται επισκευές και συντήρηση μόνο από εξειδικευμένα συνεργεία. Τέλος, υπάρχουν και ημι-αυτόματα συστήματα, που χρησιμοποιούν συνδυασμούς μηχανικών και υδροστατικών συστημάτων μετάδοσης.
6. Μέσα προώθησης
Οι περισσότεροι γεωργικοί ελκυστήρες χρησιμοποιούν τροχούς για τη μετακίνησή τους. Εδώ θα πρέπει να αποφασιστεί ο αριθμός των κινητήριων τροχών (δύο κινητήριοι ή τετρακίνηση), το μέγεθος και ο τύπος των ελαστικών. Οι ελκυστήρες με δύο κινητήριους τροχούς είναι ευέλικτοι και έχουν χαμηλότερο κόστος. Από την άλλη πλευρά, η τετρακίνηση προσφέρει πολύ μεγαλύτερη ικανότητα έλξης, δυνατότητα εργασίας σε αντίξοες συνθήκες (υγρά, βαριά, επικλινή εδάφη) περισσότερη ασφάλεια και σταθερότητα. Ο τύπος των ελαστικών επίσης έχει και αυτός μεγάλη σημασία. Επίσωτρα ελαστικά προσφέρουν αυξημένες ικανότητες έλξης, παραμορφώνουν όμως και συμπιέζουν έντονα το έδαφος. Σήμερα, βρίσκουν όλο και περισσότερες εφαρμογές τα συστήματα προώθησης με ερπύστριες.
Σημαντική ώθηση στη διάδοσή τους έδωσε η κατασκευή τους με καουτσούκ και άλλα συνθετικά υλικά, που επέτρεψε τη μετακίνηση των ελκυστήρων ακόμη και σε άσφαλτο δίχως να καταστρέφεται το οδόστρωμα. Οι ερπύστριες προσφέρουν πολύ καλύτερη ικανότητα έλξης, ελαχιστοποιούν τη συμπίεση στο έδαφος και είναι πολύ πιο ασφαλείς σε εδάφη με μεγάλη κλίση. Μια εναλλακτική λύση είναι οι ημι-ερπύστριες (τροχοί τριγωνικού σχήματος) που συνδυάζουν οφέλη των τροχών και των ερπυστριών.
7. Φήμη, αξιοπιστία και προσωπικές προτιμήσεις
Η φήμη που αποκτά μια εταιρεία ή ένα συγκεκριμένο μοντέλο σε μια περιοχή σίγουρα παίζει καθοριστικό ρόλο στις προτιμήσεις των αγοραστών. Θα πρέπει, όμως, να έχουμε υπόψη ότι η φήμη αυτή πολλές φορές είναι συγκυριακή και ενδεχομένως να υπάρχουν και άλλεςεπιλογές, που απλώς δεν έτυχε να τους δοθεί η ευκαιρία να δοκιμαστούν. Παρ’ όλα φήμη αποκτάται μέσα από προσωπικές εμπειρίες και μαρτυρίες και αυτό εξασφαλίζει μια σχετική ασφάλεια για την αξιοπιστία, τη φιλικότητα και την αποτελεσματικότητα των μηχανημάτων. Επιπλέον, η φήμη είναι πολύ σημαντική για την αξία μεταπώλησης του ελκυστήρα.
8. Σημεία σύνδεσης
Ο ελκυστήρας που θα επιλεγεί θα πρέπει να διαθέτει ικανό αριθμό σημείων σύνδεσης με τα παρελκόμενα που θα συνεργαστεί και, ασφαλώς, να είναι κατάλληλου τύπου. Το σύστημα τριών σημείων, για παράδειγμα, θα πρέπει να είναι αντίστοιχης κατηγορίας με τα παρελκόμενα. Αν πρόκειται να χρησιμοποιηθούν δύο παρελκόμενα ταυτόχρονα, θα πρέπει να διαθέτει και μπροστινό σύστημα σύνδεσης. Σε αυτήν τη περίπτωση, ενδεχομένως χρειάζεται και εμπρόσθιο PTO.
Επίσης, η τυποποίηση του άξονα του PTO θα πρέπει να αντιστοιχεί με την τυποποίηση του δυναμοδοτικού άξονα των παρελκομένων (540 ή 1.000 rpm). Θα πρέπει ακόμη να διαθέτει ικανό αριθμό υδραυλικών αναμονών για να ισχυοδοτεί διαφορετικά συστήματα των παρελκομένων.
9. Εξειδικευμένο σέρβις
Η πολυπλοκότητα και συνθετότητα των συστημάτων στους σημερινούς γεωργικούς
ελκυστήρες καθιστούν την ανάγκη για επισκευές και συντήρηση από εξειδικευμένο προσωπικό αναπόφευκτη. Η παρουσία εξειδικευμένου συνεργείου στην περιοχή είναι πλέον ένα από τα βασικά κριτήρια που καθορίζουν την τελική επιλογή των γεωργικών ελκυστήρων και κάθε υποψήφιος αγοραστής πρέπει να τα λαμβάνει σοβαρά υπόψη.
10. Τιμή αγοράς
Η τιμή αγοράς αποτελεί πάντα ένα σημαντικό κριτήριο για οποιαδήποτε νέα επένδυση. Παρότι οι μελέτες δείχνουν ότι δεν αποτελεί ένα από τα κύρια κριτήρια στην επιλογή των γεωργικών ελκυστήρων, δεδομένου του υψηλού κόστους της επένδυσης, θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη, καθότι το κόστος αυτό θα επηρεάζει τις ετήσιες αποσβέσεις για ολόκληρο τον οικονομικό κύκλο ζωής του μηχανήματος.
του Χ.Καβαλάρη
Δρ. ΕΔΙΠ, Εργαστήριο Γεωργικής Μηχανολογίας, Τμήμα Γεωπονίας Φυτικής Παραγωγής & Αγροτικού Περιβάλλοντος, Πανεπιστήμιο.Θεσσαλίας
Πηγή : ypaithros.gr
