Η διαμόρφωση του σκελετού ενός δέντρου κατευθύνεται από τον δενδροκόμο καλλιεργητή και προσαρμόζεται ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του κάθε δέντρου και τις ανάλογες επιδιώξεις του κάθε καλλιεργητή. Σκοπός του σχήματος διαμόρφωσης είναι η κατανομή των βραχιόνων και υποβραχιόνων ( σκελετός της κόμης του κάθε δέντρου ) έτσι ώστε το δέντρο να διαθέτει αντοχή στο βάρος και να επιτρέπει τον φωτισμό και τον αερισμό της κόμης. Η διαμόρφωση μπορεί να γίνει με υποστήριξη ( πάσσαλοι, σύρματα ) και ανάλογες προσδέσεις επί της υποστήριξης ή χωρίς υποστήριξη. Αν θα υποστηριχθεί ή όχι εξαρτάται τόσο από το χρησιμοποιούμενο υποκείμενο όσο και από το σχήμα το οποίο θέλουμε να δώσουμε στα δέντρα μας.
Ελεύθερα σχήματα
Κύπελλο. Το δέντρο αποτελείται από τον κορμό του και σε ύψος περίπου 50 εκ. ( εξαρτάται από το είδος του δέντρου ) αρχίζει η διακλάδωση που αποτελείται από 3 - 5 βραχίονες. Οι βραχίονες τοποθετούνται περιφερειακά ώστε να σχηματισθεί ένα κύπελλο. Το κύπελλο μπορεί να είναι ελεύθερο ή κανονικό. Στο ελεύθερο κύπελλο οι υποβραχίονες τοποθετούνται περιφερειακά σε διάφορα επίπεδα χωρίς κανονικότητα, ενώ στο κανονικό κύπελλο ο κάθε βραχίονας αναγκάζεται να δημιουργήσει κάθε χρόνο δύο σκέλη σε τρόπο ώστε να γίνει ένα κανονικό πλέγμα από τη βάση προς τη κορυφή και να επιτευχθεί η δημιουργία ενός κανονικότατου κυπέλλου.
Ελεύθερο κύπελλο : Το δενδρύλλιο φυτεύεται αναπτυγμένο ή με κοιμώμενο οφθαλμό ( ροδακινιά ) και ταυτόχρονα κλαδεύεται στο επιθυμητό ύψος, 50 - 60 εκ. Στην περίπτωση του κοιμώμενου οφθαλμού αφού βλαστήσει και αναπτυχθεί, 60 - 70 εκ., τότε κορυφολογείται στο επιθυμητό ύψος. Το φθινόπωρο επιλέγονται 5 βραχίονες κατανεμημένοι περιφερειακά και προτιμώνται εκείνοι που σχηματίζουν γωνία μεγαλύτερη των 45 μοιρών με τον κεντρικό άξονα. Οι βραχίονες κλαδεύονται στο 1/3 - 1/2 από την κορυφή τους. Την άνοιξη του 2ου έτους οι πλάγιοι αναπτύσσονται και ο 1ος από την κορυφή αφήνεται να αναπτυχθεί και να συνεχίσει την προς τα άνω ανάπτυξή του ( οδηγός ).
Το φθινόπωρο του 2ου έτους, οι οδηγοί κλαδεύονται στο 1/3 - 1/2 από την κορυφή τους και ταυτόχρονα από τους πλάγιους διαλέγονται οι υποβραχίονες. Η ίδια εργασία συνεχίζεται μέχρι την πλήρη καρποφορία του δέντρου, οπότε έχουμε 5 πρωτεύοντες βραχίονες και 10 - 15 υποβραχίονες.
Το σχήμα αυτό είναι πολύ εύκολο και δεν απαιτείται μεγάλη εμπειρία. Μπορεί να εφαρμοσθεί σε όλα τα οπωροφόρα δέντρα.
Κανονικό κύπελλο : Το δενδρύλλιο φυτεύεται αναπτυγμένο για τα πιο πολλά οπωροφόρα ή με κοιμώμενο οφθαλμό ( για την ροδακινιά ). Ταυτόχρονα με τη φύτευση κλαδεύεται σε ύψος 50 - 60 εκ. Την άνοιξη, οι πλάγιοι οφθαλμοί αναπτύσσονται. Το φθινόπωρο γίνεται το κλάδεμα και αφήνονται μόνο 3 ή 5 βλαστοί που θα αποτελέσουν τους πρωτεύοντες βραχίονες. Οι βλαστοί που θα διαλεχτούν πρέπει να είναι κατανεμημένοι περιφερειακά και η γωνία που να σχηματίζουν με τον κεντρικό άξονα να είναι μεγαλύτερη των 45 μοιρών. Το φθινόπωρο ή χειμώνα, οι μελλοντικοί βραχίονες κλαδεύονται στο 1/3 - 1/2 από την κορυφή τους.
Το επόμενο καλοκαίρι ( 2ο έτος ), στην τομή των τριών βραχιόνων θα αναπτυχθούν οι πλάγιοι. Από αυτούς, θα κρατήσουμε μόνο τους 2 δευτερεύοντες ή υποβραχίονες οι οποίοι θα κλαδευτούν στο 1/3 - 1/2 από την κορυφή τους, το φθινόπωρο. Η ίδια εργασία συνεχίζεται μέχρι να φτάσει το δέντρο στην πλήρη καρποφορία του. Στη συνέχεια γίνεται απλή συντήρηση του σχήματος.
Το σχήμα αυτό απαιτεί προσοχή και εξειδικευμένο προσωπικό. Επιτρέπει τέλεια κατανομή των βλαστών ( το δέντρο μοιάζει με ανεστραμμένη ομπρέλα ), τέλειο φωτισμό και αερισμό της κόμης. Μπορεί να εφαρμοσθεί με μεγάλη επιτυχία σε πολλά οπωροφόρα όπως ροδακινιά, αμυγδαλιά, δαμασκηνιά, μηλιά.
 |
| Κύπελλο |
Κυπελλοπυραμίδα : Η κυπελλοπυραμίδα αποτελείται από 3 βραχίονες και ο κάθε βραχίονας έχει συνήθως 3 υποβραχίονες σε διάφορα επίπεδα για να μη σκιάζει ο ένας τον άλλον. Έτσι, το δέντρο ολόκληρο αποτελεί μια ανεστραμμένη πυραμίδα. Το σχήμα αυτό εφαρμόζεται με μεγάλη επιτυχία στη ροδακινιά αλλά και σε άλλα οπωροφόρα.
Το δενδρύλλιο φυτεύεται και ταυτόχρονα κλαδεύεται στο επιθυμητό ύψος των 50 - 60 εκ. Το φθινόπωρο του 1ου έτους διαλέγονται 3 βραχίονες κατανεμημένοι περιφερειακά και με γωνία όχι μικρότερη των 45 μοιρών με τον κεντρικό άξονα. Οι βραχίονες κλαδεύονται στο 1/3 - 1/2 από την κορυφή τους. Την άνοιξη του 2ου έτους, σε κάθε βραχίονα από τους 3, ο κορυφαίος πλάγιος αφήνεται να συνεχίσει την προς τα άνω ανάπτυξή του ( οδηγός ). Το φθινόπωρο του 2ου έτους, ο οδηγός κλαδεύεται στο 1/3 - 1/2 από την κορυφή του καθώς και οι υποβραχίονες του πρώτου ορόφου ( ένας ανά βραχίονα ). Η ίδια εργασία συνεχίζεται μέχρι να σχηματιστούν τουλάχιστον 3 υποβραχίονες σε κάθε βραχίονα. Οι υποβραχιόνες θα πρέπει να βρίσκονται ο καθένας σε διαφορετικό επίπεδο και να μη σκιάζει ο ένας τον άλλον.Έτσι, το δέντρο αποτελείται από 3 βασικούς βραχίονες και 9 - 15 υποβραχίονες.
Το σχήμα αυτό χρειάζεται έμπειρο προσωπικό και σχολαστικότητα. Εφαρμόζεται με επιτυχία κυρίως στην ροδακινιά.
Πυραμίδα : Το δέντρο αποτελείται από τον κεντρικό άξονα και οι βραχίονες είναι ελικοειδώς διατεταγμένοι από τη βάση προς τη κορυφή του δέντρου. Το σύνολο του δέντρου δείχνει την όψη ενός γεμάτου κώνου. Εφαρμόζεται με επιτυχία στην αχλαδιά επί υποκειμένου άγριας αχλαδιάς.
Το δενδρύλλιο φυτεύεται και ταυτόχρονα κλαδεύεται στο επιθυμητό ύψος, 50 - 60 εκ. Οι πλάγιοι οφθαλμοί βλαστάνουν την άνοιξη και ο πρώτος αφήνεται να αναπτυχθεί προς τα πάνω ( κεντρικός άξονας ). Το φθινόπωρο του 1ου έτους, γίνεται αραίωμα βραχιόνων, διαλέγονται οι 5 καλύτεροι περιφερειακά κατανεμημένοι και αυτοί κλαδεύονται στο 1/3 - 1/2 από την κορυφή τους. Ο κεντρικός άξονας κλαδεύεται σε μια απόσταση περίπου 50 - 60 εκ. από τον τελευταίο βραχίονα.
Την άνοιξη του 2ου έτους, οι πλάγιοι οφθαλμοί του κεντρικού άξονα θα βλαστήσουν και θα δώσουν πλαγίους. Ο κορυφαίος αφήνεται για να συνεχίσει την ανάπτυξη του κεντρικού άξονα. Το φθινόπωρο του 2ου έτους διαλέγονται οι βραχίονες ( 5 - 7 ) οι οποίοι είναι κατανεμημένοι περιφερειακά και εκείνοι οι οποίοι βασικά δεν σκιάζουν τους πρώτους 5 βραχίονες του 1ου έτους. Ο κεντρικός άξονας κλαδεύεται πάλι σε ένα ύψος περίπου 50 - 60 εκ. από τον τελευταίο βραχίονα του προηγούμενου έτους και η ίδια εργασία συνεχίζεται μέχρι την πλήρη καρποφορία του δέντρου.
Το σχήμα αυτό είναι πολύ απλό στην εφαρμογή του και ταιριάζει πάρα πολύ καλά στην αχλαδιά εμβολιασμένη πάνω σε άγρια αχλαδιά.
 |
| Πυραμίδα |
Ελεύθερο ατρακτοειδές : Ουσιαστικά το σχήμα αυτό δε διαφέρει από την πυραμίδα. Το δέντρο αποτελείται από κεντρικό άξονα και από 5 συνήθως βραχίονες βάσης. Σε απόσταση περίπου 50 εκ. από τον τελευταίο βραχίονα, αρχίζουν και αναπτύσσονται βραχίονες μικρότερης διαμέτρου και μήκους και έτσι το δέντρο εμφανίζεται σαν μια άτρακτος. Το σχήμα αυτό εφαρμόζεται με επιτυχία στη μηλιά επί υποκ. ΕΜ 9 και στη ροδακινιά επί υποκ. δαμασκηνιάς GF - 655/2 με υποστήριξη ατομική ή γραμμική.
Το σχήμα αυτό ουσιαστικά είναι πυραμίδα με έναν όροφο. Το δενδρύλλιο φυτεύεται και ταυτόχρονα κλαδεύεται σε ύψος 50 - 60 εκ. Την άνοιξη του 1ου έτους, οι πλάγιοι οφθαλμοί βλαστάνουν και ο κορυφαίος αναπτύσσεται κατακόρυφα για να αποτελέσει τον κεντρικό άξονα. Το φθινόπωρο του 1ου έτους διαλέγονται οι 5 καλύτεροι βραχίονες και στον κεντρικό άξονα αφαιρούνται οι οφθαλμοί σε ύψος 40 εκ. από τον τελευταίο βραχίονα. Ο κεντρικός κλαδεύεται σε ύψος περίπου 60 εκ. από τον τελευταίο βραχίονα. Οι βραχίονες κλαδεύονται στο 1/3 - 1/2 από την κορυφή τους. Οι 5 αυτοί πλάγιοι βραχίονες θα αποτελέσουν τους βασικούς βραχίονες καρποφορίας. Το φθινόπωρο του 2ου έτους, γίνεται αραίωμα των βραχιόνων πάνω από τον 1ο όροφο και ο κεντρικός κλαδεύεται σε ύψος περίπου 40 - 50 εκ. από το τελευταίο πλάγιο βραχίονα χωρίς αφαίρεση οφθαλμών. Έτσι σε 3 χρόνια σχηματίζεται ένα δέντρο που μοιάζει πολύ με άτρακτο.
Όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, το σχήμα αυτό εφαρμόζεται με μεγάλη επιτυχία στη μηλιά εμβολιασμένη πάνω σε υποκείμενο ΕΜ 9 και σε αποστάσεις φύτευσης 2 - 2,5 επί 4m. ( 100 - 125 δέντρα/στρέμμα ), καθώς και σε υποκείμενο ΕΜ 26 με αποστάσεις φύτευσης 3 επί 4 m ( 84 δέντρα/στρέμμα ).
Ποικιλίες μηλιάς που χρησιμοποιούνται συνήθως επί του υποκειμένου ΕΜ 9 με επιτυχία στο σχήμα αυτό είναι η Golden Delicious, Red Delicious καθώς και οι ποικιλίες spur εμβολιασμένες πάνω σε ΜΜ106.
Στο σχήμα αυτό χρειάζεται μεγάλη προσοχή έτσι ώστε να μην αφεθεί ο κεντρικός άξονας να καρποφορήσει μέχρι να ολοκληρωθεί το σχήμα του δέντρου. Τα δέντρα χρειάζονται ατομική ή γραμμική υποστήριξη.
