Οδηγός ασφάλειας και υγείας κατά την άσκηση μελισσοκομικών εργασιών (ΜΕΡΟΣ Β)
Η φυσιολογία της βαριάς εργασίας
Η μελισσοκομία συχνά είναι βαρύ φυσικό έργο με φορτώσεις, εκφορτώσεις, μεταφορά κυψέλων για τοποθέτηση και απόσυρση. Αλλά και η στατική εργασία κατά τη διαδικασία της παραγωγής του μελιού, τροφοδοσία σε ανάγκη, καθάρισμα κυψέλων, επισκευή τους, βάψιμό τους κ.λ.π.
Όμως στις μεταφορές καταβάλλεται ενέργεια, που δεν πρέπει να ξεπερνάει τις δυνατότητές μας και πρέπει να γίνονται συχνά διαλείμματα.
Πρέπει να γνωρίζουμε την κατάσταση της υγείας μας με συχνούς ελέγχους, αφού εκεί που εργαζόμαστε δεν υπάρχουν γιατροί και ιατροφαρμακευτικά κέντρα βοήθειας.
Με τον καύσωνα στους τρύγους δυσκολευόμαστε και φθάνουμε στα όριά τους και άτομα νεαρής ηλικίας.
Αλλά και η στατική εργασία πρέπει να αποφεύγεται, διότι δυσκολεύει τους μύες, η αλλαγή από την ένταση στην χαλάρωση, οι μύες του αυχένα, των χεριών, της πλάτης, της μέσης, του υπογάστριου, των ποδιών υποφέρουν κατά τη διάρκεια της στατικής εργασίας. Το πολύ σκύψιμο πάνω από τη κυψέλη, προκαλεί πόνους στην πλάτη και στη μέση ιδίως στους ηλικιωμένους. Γι’ αυτό θα πρέπει να υπάρχουν περίοδοι χαλάρωσης και ξεκούρασης των μυών.
Ηλικιακά ο μελισσοκόμος μέχρι τα 50 θεωρείται ικανός για πλήρη εργασία. Μετά όμως ,η φυσική αντοχή εξαντλείται και θα πρέπει να αποφεύγει βαριές εργασίες, όπως μεταφορές και να περιορίζεται σ’ αυτές που απαιτούν περισσότερη πείρα και γνώση.
Η μελισσοκομία τελικά και μάλιστα η νομαδική ,πρέπει να λειτουργεί συναδελφικά, συνεργαστικά με την έννοια της υποβοήθησης των ηλικιωμένων και την προσφορά της εμπειρίας και της γνώσης των ηλικιωμένων, προς τους νεότερους.
Διατροφή
Στο χρονικό διάστημα της παραμονής μας στο μελισσοκομείο, όπου η κύρια φροντίδα είναι οι μελισσοκομικές εργασίες ,δεν πρέπει να παραμελείται ο οργανισμός μας και να εξαντλείται με πρόχειρη διατροφή. Χρειάζεται τροφή ποιότητας και ποσότητας για να αποφευχθεί η εξάντληση. Δηλαδή λίπη και υδατάνθρακες ,που είναι η κύρια πηγή ενέργειας, αλλά και κάποια μεταλλικά συστατικά και βιταμίνες:γάλα τυρί, ψάρι, κρέας και αυγά, δίνουν τις αναγκαίες πρωτεΐνεςες στον οργανισμό μας.
Τα λίπη υπάρχουν και στο ελαιόλαδο, στο παχύ κρέας, το βούτυρο και το τυρί. Οι υδατάνθρακες στα ζυμαρικά, τις πίτες, στα κέϊκ Το ρύζι τα λαχανικά και τα φρούτα περιέχουν βιταμίνες.
Ο γιατρός μπορεί να μας συμβουλέψει για τον τρόπο διατροφής μας. Χρειάζεται πρόγραμμα διατροφής σαν οδηγός, για να μην επικρατεί η αμέλεια του εαυτού μας. Να σκεφτούμε απλά, ότι δουλεύουμε για να επιβιώσουμε και όχι για να απειλείται η ζωή μας.
Τα οινοπνευματώδη ποτά πρέπει να τα αποφεύγουμε στον τόπο εργασίας, αφού και οι μικρές ποσότητες φέρνουν γρήγορα κόπωση με τη χαλάρωση του νευρικού συστήματος.
Ο μόχθος της εργασίας δεν συμβαδίζει με την ευθυμία, που προκαλεί το οινόπνευμα ,φέρνοντας καταστολή δραστηριοτήτων.
Μεγάλη κατανάλωση οινοπνεύματος την Κυριακή φέρνει κόπωση και ελαττώνει την ταχύτατη αντίδραση τη επόμενη μέρα, ενώ μπορεί να έχει και ολέθριες συνέπειες.
Το νερό τελείως απαραίτητο, τρία κιλά περίπου ημερησίως (και βέβαια δεν έχει υποκατάστατό του την μπύρα0. Πρέπει να υπάρχει σε υδροδοχεία κοντά μας και να διατηρείται δροσερό. Όχι μόνο κατά την ώρα του φαγητού, αλλά διαρκώς να αναπληρώνουμε εκείνο που χάνεται με τον ιδρώτα και τον καύσωνα.
Να σκεφτόμαστε τον ιδρώτα μας μόνο ,που αποβάλλει τα άλατα και μπορεί να προκαλέσει σπάσιμο των μυών, δηλαδή κράμπα. Συντρέχει λόγος να αλατίζονται οι τροφές κατά τη διάρκεια της εργασίας μας στην ύπαιθρο. Όχι βέβαια η κατανάλωση νερού αμφίβολης ποιότητας και καθαρότητας. Αν όμως αυτό είναι αναπόφευκτο, τότε το νερό μπορεί να βράζεται.
Προφύλαξη από καιρικές συνθήκες
Το κλίμα μας είναι ξηροθερμικό και οι συνθήκες εργασίας είναι ευνοϊκές. Μερικές φορές όμως έχουμε και ακραία καιρικά φαινόμενα και πρέπει να εργαστούμε κάτω από αντίξοες καιρικές συνθήκες, αλλά αν γίνεται σωστή αντιμετώπιση μειώνονται οι αρνητικές επιδράσεις του. Οι μεταβολές του καιρού, μας αρρωσταίνουν, είναι αιφνιδιασμός της λειτουργίας του οργανισμού και ευκαιρία ανάπτυξης των μικροβίων.,
Η γύρη στην ατμόσφαιρα είναι αιτία για αλλεργίες. Σε υψόμετρα οι θερμοκρασίες πέφτουν χαμηλά και δίνουν κινητοποίηση στα μικρόβια ,που προσβάλλουν το αναπνευστικό σύστημα και μπορεί να προκαλέσουν πνευμονία, πλευρίτιδα, ρευματική αρθρίτιδα ή ρευματική καρδιοπάθεια κ.λ.π.
Να θυμόμαστε ότι τα μικροπροβλήματα συσσωρεύονται σε αφάνεια και όταν διαταραχθεί η ισορροπία του οργανισμού τότε δραστηριοποιούνται.Να μην φθάσουμε λοιπόν σε φράσεις του τύπου: «Χθες τον είδα και ήταν μια χαρά και σήμερα…».
Να μην παραβαίνουμε λοιπόν βασικές αρχές υγιεινής και ασφάλειας κατά την εργασία μας.
Το ψύχος
Με το ψύχος τα αγγεία μας συστέλλονται για να περιορίζεται η απώλεια θερμότητας και όταν αυξηθεί προκαλούνται τρομώδεις μυϊκές συστολές με ρίγη για να παραχθεί θερμότητα. Αν η θερμοκρασία του σώματος πέσει κάτω από 29 βαθμούς Κελσίου, η ζωή κινδυνεύει άμεσα. Στους 27 βαθμούς ο οργανισμός πέφτει σε κώμα και στους 21 έρχεται ο θάνατος.
Όταν το κρύο προσβάλλει τον οργανισμό έχουμε γενική κρυοπληξία που επιταχύνεται με τον υποσιτισμό, την ασιτία, την ακινησία και τη μέθη. Το δυνατό κρύο καταστρέφει τους ιστούς που βρίσκονται ακριβώς κάτω από το δέρμα, ειδικότερα τα αυτιά, τα μάγουλα, τη μύτη, τα δάχτυλα των χεριών και των ποδιών. Κρυοπαγήματα λέγεται η πάθηση. Όμως το ψύχος προκαλεί και τα ερυθήματα (χιονίστρες και τη γάγγραινα).
Επομένως στη διάρκεια του χειμώνα χρειαζόμαστε βαριά εργατικά ρούχα που φθάνουν και τα 10 κιλά φέρνουν εμπόδιο στη κίνηση και την εργασία, γι’ αυτό ας αναβάλλονται και οι μελισσοκομικές εργασίες για να αποφύγουμε καταπονήσεις του οργανισμού μας. Τα παπούτσια να είναι αδιάβροχα και ευρύχωρα για να κυκλοφορεί το αίμα ελεύθερα. Λίγο οινόπνευμα λειτουργεί ευεργετικά, αλλά οι μεγάλες ποσότητες οινοπνεύματος μεταφέρουν το αίμα στα σπλάχνα και έτσι μειώνουν τη θερμοκρασία του δέρματος και της γενικής ψύξης. Προκύπτουν επομένως καρδιολογικά ή κυκλοφορικά προβλήματα και πρέπει να αποφεύγουμε το ψύχος, ιδίως τα άτομα που έχουν τέτοια προβλήματα. Και κάτι σημαντικό, ότι η θέρμανση κατά των κρυοπαγημάτων είναι καταστροφική. Τα παγωμένα μέρη πρέπει να καλύπτονται με μαλλί ή βαμβάκι και να περιμένουμε να ζεσταθεί το αίμα, να κυκλοφορήσει και εκείνο να μεταφέρει τη θερμότητα.
Τα παγωμένα μέρη να μένουν σε πλήρη ακινησία. Το ζεστό και γλυκό τσάι βοηθά στην αποκατάσταση. Τα οινοπνευματώδη απαγορεύονται, γιατί προκαλούν αγγειοδιαστολή και απώλεια θερμότητας.
Τα παγωμένα ρούχα και παπούτσια δεν πρέπει να αφαιρούνται, απλά να καλύπτονται, τα πόδια με μια κουβέρτα.
Μετά από αυτές τις πρώτες βοήθειες πρέπει ο ασθενής να μεταφερθεί στο νοσοκομείο.
Ο καύσωνας
Το σώμα χρειάζεται σταθερή θερμοκρασία. Επομένως η επιπλέον πρέπει να αποβάλλεται και αυτό γίνεται με την εκπνοή και τον ιδρώτα. Αυτό γίνεται εύκολα σε ξηροθερμικό κλίμα όπως το δικό μας, οι μελισσοκόμοι πρέπει να εργάζονται σε σκιερό μέρος.
Θερμοπληξία
Αν η εφίδρωση είναι προβληματική η θερμοκρασία αυξάνεται και μειώνεται η ικανότητα για εργασία, προκύπτουν ζαλάδες, πονοκέφαλος, ταχυκαρδία, σύγχυση, απώλεια συνείδησης, λιποθυμία. Γνωστό φαινόμενο της θερμοπληξίας. Προέρχεται από τη μείωση της ποσότητας των αλάτων του οργανισμού και την απώλειά τους από την εφίδρωση.
Όμως και η έντονη μυϊκή εργασία όπως και το οινόπνευμα και η μεγάλη ποσότητα τροφής, η περιορισμένη λήψη νερού, η παχυσαρκία, ο πυρετός, η καρδιαγγειακές παθήσεις και η δυσκολία κάποιων ατόμων να προσαρμοστούν στις απότομες μεταβολές της θερμοκρασίας παράγουν θερμοπληξία.
Ηλίαση
Προέρχεται από τη βλαπτική επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας στο κεφάλι και σχετίζεται με τον μηχανισμό της εφίδρωσης.
Για την αντιμετώπιση της θερμοπληξίας και της ηλίασης μεταφέρουμε τον πάσχοντα σε σκιά, αφαιρούμε τα ρούχα του, τον δροσίζουμε με νερό και τον τυλίγουμε με βρεγμένα σεντόνια. Κάνουμε εντριβές στα πόδια με κινήσεις προς την καρδιά και χορηγούμε υγρά, ένα ποτήρι νερό με ½ κουταλάκι αλάτι ανά 15 λεπτά και μεταφορά στο νοσοκομείο.
Προστασία από καταιγίδες
Είναι μεγάλος κίνδυνος για τους μελισσοκόμους. Μεταφέρουν ηλεκτρικά φορτία, εκατοντάδων χιλιάδων αμπέρ και η θερμοκρασία τους ξεπερνάει τους 25.000 βαθμούς.
Αποφεύγουμε τους ανοιχτούς χώρους όπου εύκολα χτυπά τον εξέχοντα άνθρωπο. Καλύτερη προστασία προσφέρουν τα κοιλώματα στους βράχους ή στη βάση των πλαγιών των βουνών.
Εξαιρετικά επικίνδυνη η ανυψωμένη τοποθεσία, οι μεταλλικές κατασκευές και κάτω από μοναχικά δέντρα.
Η κεραυνοβόληση φέρνει ακαριαίο θάνατο. Το αυτοκίνητο προστατεύει καλύτερα. Αν κάποιος λιποθύμησε από κεραυνό ξεκουμπώνουμε τα ρούχα του και σηκώνουμε λίγο το κεφάλι του να αναπνεύσει. Η τεχνητή αναπνοή τον βοηθά.
Προστασία από ζώα, έντομα και μολύνσεις
Κάτω από ειδικές συνθήκες, τα ζώα γίνονται επιθετικά όταν αισθάνονται ότι απειλούνται τα μικρά τους και γι’ αυτό χρειάζεται προσοχή όταν εργαζόμαστε σε περιοχές που είναι βιότοπος.
Τα τσοπανόσκυλα είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος. Σε μερικές περιπτώσεις σχηματίζουν αγέλες επιθετικές και σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να τα προκαλούμε.
Όταν μας απειλούν πρέπει με ήρεμο τρόπο να υποχωρούμε προς το αυτοκίνητο. Το δάγκωμα διεγείρει το φόβο για τυχόν λύσσα και απαιτείται νοσοκομειακή φροντίδα.
Τα πρώτα κλινικά συμπτώματα της λύσσας εμφανίζονται μετά από 2-8 εβδομάδες, όσο δηλαδή διαρκεί η επώαση της. Στον άνθρωπο τα συμπτώματα προσβολής από λύσσα είναι: στις 2-4 πρώτες μέρες μέτριος πυρετός, κακουχία, ανορεξία, υπερευαισθησία στον ήχο και το φως, αλλαγή χαρακτήρα και συμπεριφοράς.
Ακολουθεί διέγερση και σπασμοί μυών του στόματος, φάρυγγα, λάρυγγα, υδροφοβία, ερεθιστικότητα, επιθετικότητα, παραλυτική φάση και θάνατος.
Φίδια
Στην Ελλάδα τα φίδια είναι τα πιο επικίνδυνα και διαδομένα παντού. Η οχιά βρίσκεται σε όλα τα μέρη της Ελλάδος. Επομένως στο φαρμακείο μας πρέπει να έχουμε εφόδια για δήγματα φιδιών.
Κατά την εργασία σε δάση πρέπει να φοράμε μπότες για προφύλαξη από τα φίδια και κοντά σε ντάνες υλοτομημένης ξυλείας, η προφύλαξη να είναι αυξημένη.
Με το δείγμα έρχεται πολύ δυνατός πόνος και εμφανίζεται ένα σκληρό οίδημα με φυσαλίδες και εκχύμωση. Το φίδι δεν αδειάζει όλο το δηλητήριο του σε ένα δείγμα.
Η συνολική εικόνα είναι μείγμα επιστημονικής και λαϊκής ιατρικής. Επομένως χρησιμότερο είναι να μείνουμε στο τι κάνουμε μετά από ένα δήγμα φιδιού.
Ακινητοποιούμε το θύμα και δένουμε με ένα σχοινί, ή κάτι ανάλογο κοντά στο σημείο του δείγματος ,αλλά προς το μέρος της καρδιάς,Πλένουμε καλά το σημείο της πληγής και ρουφάμε για να αφαιρεθεί το δηλητήριο και το φτύνουμε.
Υπάρχει στα φαρμακεία ειδικό κατασκευαστικό μέσον σαν σύριγγα, που πιέζοντας αφαιρείται ο αέρας και με βεντούζα που έχει, γίνεται εφαρμογή στο δήγμα ,οπότε η έλξη του εμβόλου κάνει αναρρόφηση του δηλητηρίου.
Η χορήγηση καρδιοτονωτικών φαρμάκων πρέπει να χορηγηθεί αμέσως. Αν η κατάσταση είναι σοβαρή, τότε εμφανίζονται μετά 30 λεπτά μέχρι 2 ώρες πονοκέφαλος, εφίδρωση, ζάλη, πυρετός, ταχυκαρδία, ναυτία, εμετοί, πτώση της πίεσης και συμπτώματα ανθρώπου που πάσχει πολύ σοβαρά.
Σκορπιοί: Τα κεντρίσματά τους προκαλούν εντονότατο πόνο και οίδημα. Γενικά χορηγούμε αντισταμινικές αλοιφές και παυσίπονα φάρμακα και αν είναι έντονα τα συμπτώματα τότε χορηγούμε από το στόμα ή ενδομυϊκά αντισταμινικά ή και κορτιζονούχα σκευάσματα.
Κουνούπια και μύγες: Σε μεγάλους πληθυσμούς μπορεί να αποτελούν κίνδυνο. Τα αντιμετωπίζουμε με εντομοαπωθητικά και εντομοκτόνα.
Εγκεφαλικό και καρδιακό επεισόδιο: Πολλοί άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, επειδή στην κρίσιμη ώρα ήταν μόνοι τους και αβοήθητοι.
Συνήθως τέτοια ενδεχόμενα προειδοποιούν, ώστε να έχουμε επισκεφθεί το γιατρό μας και να του ζητήσουμε ιατρικές συμβουλές.
Τα προειδοποιητικά συμπτώματα του εγκεφαλικού είναι ξαφνική και παροδική αδυναμία και αστάθεια, ασυνήθιστες αισθητήριες διαταραχές, τσιμπήματα και μουδιάσματα στην μια πλευρά του σώματος, προσωρινές διαταραχές στην όραση, λιποθυμίες και πονοκέφαλος.
Όμως τέτοια συμπτώματα μπορεί να μην έχουν σχέση με εκδήλωση εγκεφαλικού ,αλλά είναι αναγκαίο να ενημερώσουμε το γιατρό μας.
Για το καρδιακό επεισόδιο οι προειδοποιήσεις είναι συνήθως στηθάγχη ,με πόνο πίσω από το στέρνο, ιδρώτες, δύσπνοια, αδυναμία ή ναυτία.
Αν συμβεί σε κάποιον να λιποθυμήσει κατά την ώρα της εργασίας ,πρέπει να του αφαιρέσουμε, αν έχει, την τεχνητή οδοντοστοιχία και να του τραβήξουμε την γλώσσα έξω, για να αναπνεύσει ,αλλά και να κληθεί γιατρός.
Άτομα που γνωρίζουν ότι σχετίζονται με τέτοιο ενδεχόμενο δεν πρέπει να απομακρύνονται από κατοικημένες περιοχές και κυρίως να μην βρίσκονται μόνοι τους στο δάσος.
Επίλογος
Το άρθρο αυτό δεν είναι γραμμένο από γιατρό και σίγουρα δεν προσπαθεί να κάνει γιατρό τον μελισσοκόμο και κάθε εργαζόμενο. Απλά δίνει χρήσιμες οδηγίες και βασικές γνώσεις για προστασία της υγείας και της ζωής.
Χρήσιμα θα ήταν τα μαθήματα παροχής πρώτων βοηθειών, από ειδικούς και επειδή ως προς αυτό υπάρχει κενό, εναλλακτική λύση αποτελούν τα πολλά εγχειρίδια που υπάρχουν να μπορούμε να τα προμηθευτούμε και να τα μελετήσουμε από πριν, μαζί με τα απαραίτητα αντικείμενα που έχουμε για τη δουλειά μας.
Διότι και μια ζωή να καταφέρουμε να σώσουμε, τότε θα έχουμε επιτελέσει όλοι μας το καθήκον μας στο ακέραιο.
Και δεν ξεχνάμε ποτέ ότι ο επαγγελματισμός σημαίνει γνώση και σωφροσύνη.
