Εγκατάλειψη Vs Σμηνουργία
Συχνά,
όταν ένας νέος μελισσοκόμος χάνει μια αποικία, τον ακούμε να ισχυρίζεται ότι οι
μέλισσες «έφυγαν». Η σκέψη αυτή σημαίνει ότι οι μέλισσες απλά κινήθηκαν έξω απ΄
την κυψέλη και είναι ακόμη ζωντανές σε άλλη θέση. Αυτό το σκεπτικό συνήθω ακολουθείται με κάποια σύγχυση ως προς το γιατί να έχουν φύγει, με ένα σήκωμα
των ώμων και… στη συνέχεια, ευχές για τις μέλισσες στο νέο τους σπίτι.
Δυστυχώς, η πραγματικότητα είναι άλλη. Είναι ότι οι μέλισσες εγκατέλειψαν την κυψέλη
τους, επειδή οι συνθήκες έγιναν αφόρητες. Και όταν οι μέλισσες το κάνουν αυτό,
δεν έχουν συνήθως τους πόρους για να επιβιώσουν επί μακρόν μετά.
Σμηνουργία εναντίον εγκατάλειψης.
Κατ
αρχάς, ας ορίσουμε τα δύο σενάρια στα οποία οι μέλισσες αφήνουν την κυψέλη τους
και να ξεκαθαρίσουμε κάποια πράγματα γύρω από αυτούς τους δύο όρους: «σμηνουργία»
και «εγκατάλειψη». Συχνά ακούω νέους μελισσοκόμους να χρησιμοποιούν τον όρο «εξάπλωση»
για να περιγράψουν ένα γεγονός, που στην πραγματικότητα είναι εγκατάλειψη.
Είναι σημαντικό να κατανοήσετε τη διαφορά, διότι δεν είναι το ίδιο πράγμα.
Η
σμηνουργία είναι το φαινόμενο κατά το οποίο
ένα τμήμα της αποικίας αφήνει την κυψέλη με τη βασίλισσα, για να δημιουργήσει
μια νέα κυψέλη σε μια νέα θέση. Όταν συμβαίνει αυτό ένας σημαντικός αριθμός των
μελισσών θα παραμείνουν στην αρχική κυψέλη, δημιουργούν μια νέα βασίλισσα και
συνεχίζουν να αναπτύσσονται. Αν και πολλοί μελισσοκόμοι το βλέπουν αυτό ως ένα
ανεπιθύμητο συμβάν (επειδή μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλότερη απόδοση σε μέλι), παρόλα
αυτά δεν αποτελεί ένδειξη κακής υγείας. Είναι μια φυσική βιολογική λειτουργία που
έχει «σχεδιαστεί» για την διάδοση των ειδών. Όταν σμηνουργήσει τμήμα της αποικίας
σας, το μόνο που χρειάζεται να κάνετε είναι να βεβαιωθείτε ότι έχετε μια νέα
βασίλισσα είτε αφήνοντας τις μέλισσες να δημιουργήσουν τη δική τους ή με την
εγκατάσταση μίας άλλης για αυτές. Προσοχή… Μερικές φορές, μετά από σμηνουργία,
η νέα βασίλισσα αποτυγχάνει και η αποικία σας μπορεί να καταλήξετε ορφανή.
Εγκατάλειψη είναι όταν όλες ή σχεδόν όλες οι μέλισσες αφήνουν
την κυψέλη μαζί με τη βασίλισσα. Μπορούν να αφήσουν πίσω τους νέες μέλισσες, οι
οποίες δεν μπορούν να πετάξουν, όπως και ακάλυπτο γόνο και γύρη. Αυτό είναι μια
ένδειξη ότι κάτι δεν πάει καλά. Οι μέλισσες μπορούν να εγκαταλείψουν την κυψέλη
για πολλούς λόγους. Οι πιο συνηθισμένοι είναι: η έλλειψη τροφών, μεγάλη εισβολή
μυρμηγκιών ή βαριά προσβολή βαρρόα.
Ωστόσο,
υπάρχει ένα σενάριο, που δεν σχετίζεται με την υγεία, όπου οι μέλισσες θα εγκαταλείψουν:
Η νέα παραφυάδα! Δεν είναι ασυνήθιστο να δημιουργήσουμε μια νέα παραφυάδα και
στη συνέχεια να εγκαταλείψει την επόμενη ημέρα. Κι αυτό γιατί είναι ένα σμήνος που
δεν έχει ακόμα γίνει μια ολοκληρωμένη αποικία. Δεν έχει επενδύσει στην κυψέλη
τους (αν δεν έχει κηρήθρες γόνου ή μέλι). Ως εκ τούτου, είναι εύκολο για αυτές
να φύγουν και θα το πράξουν αν το νέο σπίτι τους δεν είναι της αρεσκείας τους. Σ΄
αυτό συντελεί ο άστατος χαρακτήρας των μικρών σμηνών που δεν είναι συνήθως μια
ένδειξη κακής υγείας.
Αξίζει
να σημειωθεί ότι μερικές φορές μια αποικία «συρρέει η ίδια στο θάνατο». Αυτό
συμβαίνει πολλές φορές με Αφρικάνικες μέλισσες. Οι μέλισσες διώχνουν ένα μεγάλο
αριθμό μικρών σμηνών, αποδυναμώνοντας τον αρχικό τους πληθυσμό κάθε φορά.
Τελικά, ο αρχικός τους πληθυσμός γίνεται τόσο μικρός που δεν μπορεί να
επιβιώσει και η αποικία αποτυγχάνει.
Ας δούμε λοιπόν
τώρα, πώς μπορείτε να γλιτώσετε τις μέλισσες σας από την εγκατάλειψη;
Η
απάντηση είναι να παρακολουθείτε την υγεία τους, να αναγνωρίζετε όταν
αγωνίζονται και να παρεμβαίνετε όταν είναι απαραίτητο. Μπορείτε να το πετύχετε
αυτό με την εκτέλεση τακτικών επιθεωρήσεων ανά κυψέλη. Θα ήθελα να συστήσω στους
νέους μελισσοκόμους να επιθεωρούν τις μέλισσες τους μία φορά κάθε 2-4
εβδομάδες, αλλά όχι πιο συχνά από αυτό. Πάρα πολλοί έλεγχοι μπορούν να στρεσάρουν
τις μέλισσες σας και να εντείνουν τα προβλήματα υγείας. Όταν επιθεωρείτε τις
κυψέλες σας, δεν είναι αρκετό απλά να κρυφοκοιτάξετε μέσα και να αξιολογήσετε τυφλά
την ευημερία τους. Πρέπει να καταλάβετε τι ψάχνετε για να κάνετε μια πραγματική
εκτίμηση της υγείας τους. Αυτό μπορεί να είναι μια πρόκληση για τους νέους
μελισσοκόμους, αλλά αν θέλετε να πετύχετε θα πρέπει να κάνετε αρκετή προσπάθεια.
Χρησιμοποιείτε επίσης εύχρηστες «Σημειώσεις Επιθεώρησης» και τυπώστε τις μετά ώστε
να βοηθήσουν στην καθοδήγηση σας κατά τη διάρκεια των επιθεωρήσεων.
Παρακάτω
είναι μια ανάλυση του τι θα βρείτε στην κυψέλη σας πριν ξεκινήσει η εγκατάλειψη.
Αν τα αντιληφθείτε αυτά αρκετά νωρίς, είναι δυνατό να σώσετε το μελίσσι:
-
Ένα ανομοιόμορφο, ανθυγιεινό μοτίβο γόνου
-
Μεγάλη μείωση του πληθυσμού
-
Μέλισσες με παραμορφωμένα φτερά
-
Υψηλό αριθμό των εμφανών ακάρεων
-
Η έλλειψη των φρυδιών σε μέλι και γενικά οι μηδαμινές τροφές
-
Κενά πλαίσια
-
Σκώρους στις κηρήθρες
-
Πολλά μυρμήγκια στην κυψέλη
Συνήθως
ένα αδύναμο μελίσσι θα εμφανίζει ένα ή περισσότερα από τα παραπάνω προβλήματα.
Είναι συχνό φαινόμενο το ένα πρόβλημα να οδηγεί σ΄ ένα άλλο. Για παράδειγμα, η
έλλειψη τροφής μπορεί να περιορίσει τον πληθυσμό μιας κυψέλης και να οδηγήσει
τόσο σε μείωση του εργατικού δυναμικού και άδεια πλαίσια. Εάν η κυψέλη δεν έχει
αρκετές μέλισσες να υπερασπιστεί αυτά τα πλαίσια, μπορεί γρήγορα να γίνουν
μολυσμένα με σκώρους. Αν δείτε έλλειψη σε μέλι στις κηρήθρες κατά τη διάρκεια
επιθεώρησης, μπορείτε να φροντίσετε άμεσα να δοθεί τροφή στο μελίσσι. Αν η
σίτιση δεν φαίνεται να βοηθάει μετά από μερικές εβδομάδες ή εάν οι μέλισσες σας
εμφανίζουν ορισμένα από τα παραπάνω προβλήματα, αλλά έχουν άφθονα αποθέματα με
μέλι, μπορεί να χρειαστεί να ληφθούν πιο δραστικά μέτρα όπως αλλαγή βασίλισσας.
Κρατήστε για τα μελίσσια σας σημειώσεις και φωτογραφίες με συμπτώματα, ώστε να ερευνήσετε
τι δημιουργεί το πρόβλημα και πώς θα βρείτε την καλύτερη λύση.
Αν έχετε ήδη
χάσει κάποιο μελίσσι σας, μελετήστε αυτό που έχει απομείνει και προσπαθήστε να
καταλάβετε πού μπορεί να έχετε αποτύχει.
Με αυτόν τον τρόπο,
δεν θα επαναλάβετε το ίδιο λάθος με την επόμενη κυψέλη σας.
Γίνετε μέλος της ομάδας του e-Melissokomos.gr στο Facebook
πατώντας εδώ
