Το θυμάρι και η καλλιέργειά του
Το θυμάρι με το εκλεκτό διακριτικό του άρωμα, είναι ένας μικρός πολυετής θάμνος και ιδιαίτερα αγαπητός στο μαγείρεμα.Σε ύψος σπάνια ξεπερνά τα 30 με 40 εκατοστά. Συναντάται αυτοφυές σχεδόν σε όλες τις χώρες με μεσογειακό κλίμα και στις περισσότερες περιοχές της χώρας μας σε διάφορες ποικιλίες.Είναι εξαιρετικά ανθεκτικό και θα το δείτε να φυτρώνει από τα ξερικά νησιά ως τις πιο άγονες πλαγιές στα βουνά.
Υπάρχουν πολλά αυτοφυή είδη θυμαριού ( περίπου 120) εκ των οποίων 24 στην Ελλάδα. Ως καλλιεργήσιμο είδος όμως χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά το κοινό θυμάρι (thymus vulgaris) και αυτό γιατί παράγει τη μεγαλύτερη ποσότητα αιθέριου ελαίου. Το κοινό θυμάρι είναι ένας πολυετής αειθαλής θάμνος με λεπτά φυλλαράκια και ύψος από 15 έως 30 εκατοστά. Ανθίζει στα τέλη της άνοιξης με λευκά η μωβ ανθάκια ανάλογα με την ποικιλία.
Χωρίζεται σε δύο κατηγορίες:
- Θυμάρι Προβηγκίας η καλοκαιρινό που χρησιμοποιείται για νωπή κατανάλωση, αποξήρανση και παραγωγή αιθέριου ελαίου.
- Κηπευτικό ή χειμωνιάτικο θυμάρι που καλλιεργείται σε βόρειες χώρες λόγω της μεγάλης ανθεκτικότητας του στο κρύο, μόνο για νωπή κατανάλωση.
Σε εμπορική κλίμακα χρησιμοποιείται και το λεμονοθύμαρο (Thymus citriodora), το οποίο αποτελεί διασταύρωση δυο ποικιλιών θυμαριού. Έχει μεγαλύτερα φύλλα από το κοινό θυμάρι και δεν είναι κυρτά προς τα μέσα.
Επίσης, είναι ευρέως γνωστό ότι το φυτό μπορεί εύκολα να υβριδοποιηθεί και έτσι είναι εύλογο να υπάρχουν και διαφορετικοί διαθέσιμοι τύποι:
Ιδιότητες θυμαριού
Έχει αντισπασμωδική, θερμαντική και διουρητική δράση. Χρησιμοποιείται ως αποσυμφοριτικό μύτης και ανακούφιση πονόλαιμου. Διεγείρει την όρεξη, βοηθά στην απορρόφηση των λιπών και συμβάλλει στη βελτίωση της στοματικής υγιεινής.
Διάφορες μελέτες έχουν υποδείξει πως το αιθέριο έλαιο θυμαριού έχει αντισηπτική και αντιμικροβιακή δράση. Όμως άλλες έρευνες το κατατάσσουν ως τοξικό οπότε απαγορεύεται η εσωτερική λήψη του.
Πριν την παρασκευή και κατανάλωση αφεψήματος από οποιοδήποτε αρωματικό φυτό του κήπου μας συμβουλευόμαστε το γιατρό η το φαρμακοποιό μας.
Έχει πολύ σημαντικές αντισηπτικές και αντιβακτηριδιακές ιδιότητες ενώ από τα άνθη του οι μέλισσες παράγουν το ξακουστό και ευωδιαστό θυμαρίσιο μέλι. Επίσης το «τσάι» του θυμαριού είναι ευεργετικό για τη δυσπεψία και το κρυολόγημα. Στην κουζίνα θεωρείται ένα από τα πιο χρήσιμα μυρωδικά: θυμίζει σε γεύση αρκετά τη ρίγανη και χρησιμοποιείται συχνά σε κρέατα και πίτες.
Καλλιέργεια θυμαριού
Προετοιμασία εδάφους
Καλλιεργείται σε εδάφη που άλλες καλλιέργειες δύσκολα θα μπορούσαν να αποδώσουν, ακόμη και να επιβιώσουν. Όλες οι αρωματικές καλλιέργειες που καλλιεργούνται σε εδάφη που κατεργάζονται και βελτιώνονται με ορθές φυσικές πρακτικές βελτίωσης αποδίδουν αιθέρια έλαια υψηλής ποιότητας και μεγάλης ζήτησης σε παγκόσμιο επίπεδο.
Απαιτήσεις σε έδαφος
Το θυμάρι προτιμά ελαφρά και καλά στραγγιζόμενα εδάφη με ph από 5,0 έως 8,0. Μπορεί να καλλιεργηθεί σε ποικιλία εδαφών, ειδικά σε ασβεστούχα ηλιαζόμενα και ξηρά εδάφη. Καλλιεργείται ακόμη και σε βαριά υγρά, όμως σε τέτοιο έδαφος η αρωματική του αξία μειώνεται.
Το Μεσογειακό κλίμα είναι το καταλληλότερο για την καλλιέργεια του κοινού θυμαριού. Ηλιόλουστες θέσεις με πετρώδη, άγονα και άνυδρα εδάφη συντελούν στη μέγιστη συσσώρευση αρωματικών ουσιών.
Σε έναν οικιακό κήπο συνιστάται η φύτευση σε ηλιόλουστη θέση με προσθήκη κομπόστ στο έδαφος. Για φύτευση σε γλάστρα επιλέγουμε ένα με 2 μεγέθη μεγαλύτερα από αυτή στην οποία βρίσκεται το φυτό μας. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουμε σωστή αποστράγγιση και χρησιμοποιούμε χώμα εμπλουτισμένο ή απλό με προσθήκη κομπόστ.
Κλιματικές απαιτήσεις
Είναι απαιτητικό σε φως γι αυτό και θα πρέπει να αποφεύγεται η καλλιέργεια του σε σκιαζόμενες θέσεις, ώστε να αποδίδει τα μέγιστα. Αναπτύσσεται καλά σε ζεστές, ξηρές και ηλιόλουστες περιοχές.
Δεν προτιμά την υπερβολική υγρασία, λόγω της ευαισθησίας του σε διάφορες ασθένειες.
Συγκομιδή
Η συγκομιδή γίνεται όταν το φυτό είναι σε πλήρη άνθιση (Μάιο – Ιούνιο), ανάλογα με την περιοχή καλλιέργειας και σε ύψος 8 με 10 εκατοστά πάνω από το έδαφος. Το θυμάρι δεν πρέπει να συλλέγεται ύστερα από βροχή αλλά θα πρέπει να περάσει τουλάχιστον μία βδομάδα περίπου προτού γίνει η συγκομιδή. Σε αρδευόμενη φύτευση μπορούμε να έχουμε 2, ακόμα και 3, συγκομιδές ανά έτος, αλλά το πότισμα μειώνει την απόδοση σε αιθέριο έλαιο.
Καλλιεργητικές Τεχνικές
Το θυμάρι δίνει καλύτερη απόδοση σε ασβεστούχα με καλή αποστράγγιση εδάφη, ενώ μπορεί να καλλιεργηθεί σε εδάφη φτωχά-μέτριας γονιμότητας. Είναι ξηρική καλλιέργεια.
Χρειάζεται πότισμα κατά την εγκατάσταση στο χωράφι της καλλιέργειας. Αν υπάρχει δυνατότητα άρδευσης, τότε είναι καλό να ποτιστεί το χωράφι ύστερα από τη συγκομιδή, ώστε να αντεπεξέλθουν τα φυτά καλύτερα μετά το σοκ.
Το θυμάρι είναι ένα απροβλημάτιστο στην καλλιέργεια του φυτό. Αναπτύσσεται εξίσου καλά τόσο απευθείας στο χώμα, όπως επίσης και σε γλάστρα. Έτσι είναι καθαρά δικιά σας απόφαση σε τι θα το φιλοξενήσετε στον κήπο. Παράλληλα το ότι ευδοκιμεί εύκολα το κάνει και μια από τις πρώτες επιλογές μας για τις γλάστρες στο μπαλκόνι του σπιτιού μας.
Πρακτικές συμβουλές
- Μην ξεχνάτε ότι το υπερβολικό νερό είναι η κύρια αιτία απώλειας του συγκεκριμένου φυτού. Οπότε δεν παραποτίζουμε!
- Μετά το πέρας της ανθοφορίας είναι σύνηθες και φυσιολογικό να παρατηρηθούν κάποια κίτρινα η ακόμα και καφέ φυλλαράκια. Μην θορυβείστε! Αφαιρούμε τα απανθισμένα λουλούδια μαζί με το ξερό κοτσανάκι και προσθέτουμε λίγο πλήρες λίπασμα ( κατά προτίμηση κρυσταλλικό).
- Όταν μαγειρεύουμε και θέλουμε το γλαστράκι μας κοντά πολλές φορές το τοποθετούμε λανθασμένα στο εσωτερικό του σπιτιού. Για σωστή ανάπτυξη επιλέγουμε μια ηλιόλουστη θέση η οριακής ημισκιάς εξωτερικά του σπιτιού όπως πχ το πρεβάζι του παραθύρου μας.
