Ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα της κοινωνικής ζωής της μέλισσας είναι η ομοιόσταση, δηλαδή η διατήρηση της θερμοκρασίας και των άλλων περιβαλλοντικών παραγόντων του μελισσιού σε σχετικά σταθερά επίπεδα, ανεξάρτητα από τις εξωτερικές ρυθμίσεις.
Οι μέλισσες είναι γενικά δραστήριες σε θερμοκρασίες από 10 – 38 βαθμούς Κελσίου. Για την εκτροφή του γόνου η άριστη θερμοκρασία στη φωλιά είναι 35 oC. Οι παραμάνες καλύπτουν με το σώμα τους το γόνο και επιτυγχάνουν τη θερμοκρασία αυτή με συνεχείς συσπάσεις των μυών του θώρακα και ταυτόχρονη κατανάλωση μελιού. Όταν η θερμοκρασία περιβάλλοντος είναι μεγαλύτερη από 35 oC οι μέλισσες δροσίζουν την φωλιά συλλέγοντας νερό και ανεμίζοντας τα φτερά τους, έτσι ώστε να διευκολύνεται η εξάτμιση του νερού με τη δημιουργία ρεύματος αέρα.
Κατά τη σμηνουργία, η θερμοκρασία στο εσωτερικό του αφεσμού είναι 35 oC ενώ στο εξωτερικό του περίβλημα είναι 15-21 oC . Επειδή οι εργάτριες στο εσωτερικό του αφεσμού παράγουν θερμότητα και οι εργάτριες στο εξωτερικό του παρέχουν μόνωση εναλλάσσονται μεταξύ τους. Όταν η θερμοκρασία της ατμόσφαιρας ανεβεί τότε ο αφεσμός αραιώνει και δημιουργούνται δίοδοι δια μέσου των οποίων περνά ρεύμα αέρος δημιουργούμενο από το φτερούγισμα των μελισσών.
Όταν η εξωτερική θερμοκρασία είναι κάτω από τους 14 oC οι μέλισσες σχηματίζουν στη φωλιά τη μελισσόσφαιρα και καθώς η θερμοκρασία κατεβαίνει η μελισσόσφαιρα συμπτύσσεται, ώστε να εξοικονομείται θερμότητα λόγω μείωσης της επιφάνειας από την οποία αυτή χάνεται. Στο εξωτερικό της μελισσόσφαιρας, οι μέλισσες σχηματίζουν στρώσεις με το κεφάλι προς τα μέσα και εναλλάσσονται με τις εσωτερικές μέλισσες.
Στην περίπτωση που δεν υπάρχει γόνος στο μελίσσι, η ελάχιστη θερμοκρασία στο εσωτερικό της μελισσόσφαιρας είναι 13 oC και η μέγιστη 20 oC ενώ στη εξωτερική στρώση είναι 8 oC. Όταν όμως υπάρχει γόνος στο εσωτερικό της σφαίρας, η θερμοκρασία πρέπει να παραμείνει στους 35 oC. Μια μεμονωμένη μέλισσα χάνει την ικανότητα της να πετάξει όταν η θερμοκρασία μειωθεί κάτω από τους 10 oC και στους 8 oC ακινητοποιείται και μπορεί να πεθάνει. Όταν η θερμοκρασία μειωθεί στους -5 oC η μελισσόσφαιρα δεν μπορεί να συμπτυχθεί άλλο και οι εργάτριες για να επιβιώσουν παράγουν επιπλέον θερμότητα καταναλώνοντας μέλι.
πηγή: Πρακτική Μελισσοκομία, Ανδ. Θρασυβούλου
